13 اسفند دخل و خرج فرهنگ و هنر جور می‌شود؟
گزارش صمت از وضعیت کسب و کارهای هنری بعد از بحران کرونا
دخل و خرج فرهنگ و هنر جور می‌شود؟
علی نعیمی اقتصاد هنر ۱۳ اسفند ۱۳۹۸ – ۱۲:۱۴
در حالی که شیوع ویروس کرونا در کشور وارد هفته سوم خود می‌شود بسیاری از کسب و کارهای فرهنگی و هنری در کشور به حالت تعلیق درآمده و به نظر می‌رسد شرایط بحرانی تا چند هفته دیگر نیز ادامه داشته باشد.
آنچه این روزها بیش از گذشته برای صاحبان مشاغل مهم است این است که می‌توانند باز هم بازار خود را بهبود ببخشند و به دوران پیش از شیوع ویروس کرونا بازگردند؟
به گزارش خبرنگار صمت، فعالیت‌های فرهنگی و هنری جزو نخستین گروه‌هایی بودند که به واسطه شیوع ویروس کرونا به طور داوطلبانه تعطیل شدند. حتی برخی از هنرمندان در گفت‌وگوها و یادداشت‌هایی بر ضرورت حفظ سلامت شهروندان و اولویت نجات جان انسان‌ها بر اجرای فعالیت‌های خود تاکید داشتند.
در روزهای پایانی سال بسیاری از فعالیت‌ها و کسب و کارها چشم امیدشان به رونق بازار شب عید است. بسیاری از هنرمندان و اهالی فرهنگ و هنر در این روزها کسب و کارشان رونق بیشتری دارد. هنرمندان موسیقی با برپایی کنسرت‌های موسیقی و سینماگران با اکران نوروزی و هنرمندان تئاتر با اجرای نمایش‌های ویژه خود به استقبال بهار می‌روند. از سویی کتابفروشی‌ها و مراکز فروش محصولات فرهنگی نیز با فروش کتاب به عنوان یک کالای فرهنگی که بسیاری از مردم به عنوان عیدی به عزیزانشان می‌دهند بازار پررونقی را تجربه می‌کنند. تصور کنید این همه رونق به یکباره و با یک مهمان مزاحم فروکش کرده و هیچ کدام از این فعالیت‌ها انجام نمی‌شود؟ اهالی فرهنگ و هنر باید چگونه این خسارت‌ها را جبران کنند؟ آیا دولت به کمک کسب و کارهایی که در این مقطع آسیب دیدند می‌آید؟
نامه به رئیس جمهوری
در همین رابطه یک صنف موسیقایی با انتشار و ارسال نامه‌ای به رئیس‌جمهوری درخواست کرد خسارت‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا را برای اهالی موسیقی در نظر بگیرد.
در بخشی از نامه انجمن صنفی هنرمندان موسیقی آمده است: هجوم ویروس ناشناخته کرونا، تمامی ما ایرانیان را در وضعیتی ناگوار و شکننده قرار داده است. در تبعیت از دستورات پیشگیرانه بهداشتی، بسیاری از اماکن پرتردد چون، سینماها، تالارهای کنسرت موسیقی بسته شده‌اند، مدرسه‌ها و دانشگاه‌های دولتی و خصوصی تعطیل و آموزشگاه‌های آزاد نیز به ناچار و برای پیشگیری از آسیب‌های جدی دچار وقفه کاری شده‌اند.
صنف موسیقی نیز که از جمله استفاده‌کنندگان اصلی از چنین اماکنی است، بنابر تعهد خود نسبت به سلامت جامعه و در جهت گذر هرچه سریع‌تر از وضعیت تأسف‌بار کنونی فعالیت خود را متوقف کرده است.
تدریس در آموزشگاه‌های موسیقی که امروزه مهم‌ترین مراکز درآمدی اعضای صنف موسیقی است، تعطیل شده و لاجرم آسیبی جدی بر کسب و کارشان وارد شده، وضعیتی که زمان تداوم آن برای همگان نامشخص است.
بسیاری از اعضای صنف اما وضعیت اقتصادی مناسبی ندارند و بیکاری و توقف فعالیت‌های آنها به‌ویژه در آستانه سال نو، آسیب‌های جدی بر معیشت‌شان وارد ساخته و می‌سازد. هنرمندانی که اکثریت ایشان در وضعیت‌های عادی نیز با توجه به محدودیت‌ها و بی‌مهری‌های معمول دشواری‌های فراوان معیشتی دارند و گاه حتی از توان پرداخت سهم حق بیمه خود نیز ناتوانند.
در چنین شرایطی بحرانی، انجمن صنفی هنرمندان موسیقی تقاضا دارد و پیشنهاد می‌کند، دولت محترم هرچه در توان دارد در تعدیل وضعیت موجود همه آحاد جامعه و به‌ویژه اهالی محترم هنر و موسیقی به‌کار گیرد و به عنوان نمونه سهم بیمه کارگری این حوزه را برای مدتی که شرایط ویژه بر کشور حکمفرماست پرداخت کند تا هنرمندان موسیقی بتوانند با تبعات و زیان کمتری این دوران دشوار را پشت سر بگذارند. انجمن صنفی هنرمندان موسیقی امیدوار است با همراهی هموطنان و نیز یاری دولت بتوان چنین شرایط دشواری را هرچه سریع‌تر پشت سر نهاد.
به آینده امیدواریم
نامه انجمن صنفی هنرمندان موسیقی به حسن روحانی رئیس‌جمهوری نشان از آن دارد که این اتفاق مبتلا به بقیه فعالیت‌های فرهنگی و هنری نیز هست.
بابک چمن‌آرا مدیر انتشارات موسیقی بتهوون در گفت‌وگو با خبرنگار صمت با اشاره به مشکلات پیش آمده می‌گوید: طبیعی است که تمامی مردم از مشکلات به وجود آمده آگاه هستند. من نیز با خودم عهد بستم در این شرایط که اوضاع کشور از لحاظ روحی و هجوم اخبار ناگوار شکننده و آسیب‌پذیر است حرفی از گلایه‌ها و مشکلات نزنم. وی در ادامه گفت: امیدوارم با همدلی مسئولانه همه مردم روزهای سخت مبارزه با این بیماری سپری شود. سازندگی حس خوشایندی است که برای همه حال بهتری را رقم می‌زند و در این روزها تنها باید با روحیه دادن و امید به آینده روزهای سخت را پشت سر بگذاریم.
لغو رویدادهای موسیقایی کار درستی بود
رامین صدیقی ناشر و تهیه‌کننده موسیقی درباره تأثیر کرونا بر فعالیت‌های موسیقی به هنرآنلاین گفت: این بیماری تأثیر زیادی بر روند فعالیت‌های ما گذاشته است. اول از همه این که رویدادهای زنده به‌طور کل لغو شده‌اند. نکته بعدی این که در این مقطع زمانی اصولاً برنامه‌های ضبط زیاد است و شیوع این بیماری مانع ضبط کارها شده است. معمولاً همیشه از اواخر بهمن‌ماه تا اواخر اسفندماه وقت خوبی برای کارهایی است که نیاز به سازهای ارکسترال دارند.
وی ادامه داد: امسال به نسبت سال‌های گذشته جمعیت کمتری برای خریدهای عید نوروز به مراکز فرهنگی مراجعه می‌کنند که همین مسئله باعث می‌شود فروش محصولات ما هم کمتر شود.
صدیقی درباره موافق یا مخالف بودن خود با طرح اجباری لغو رویدادهای موسیقی توضیح داد: این کاری است که باید انجام می‌شد. به نظر من حتی باید زودتر از این‌ها صورت می‌گرفت که کار به اینجا نرسد.
برای تسویه وام‌های بانکی مهلت بدهید
در کنار فعالیت‌های اهالی موسیقی یکی از صنف‌هایی که بیشترین آسیب را از تعطیلی عمومی می‌بیند ناشران و کتابفروشان هستند. در شرایط عادی و با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، کتابفروشان با فروش کتاب و محصولات فرهنگی می‌توانستند جبران رکود فصلی را بکنند. با شرایط فعلی این امکان از آنها سلب شده است.
اعظم کیان افراز مدیر انتشارات و کتابفروشی کیان افراز در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه صمت با اشاره به اینکه در شرایط فعلی تمام اصناف با مشکل روبه‌رو هستند گفت: با توجه به شیوع ویروس کرونا فعالیت‌های تمامی اصناف تحت تاثیر قرار گرفته است اما چون صنف ناشران و کتابفروشان همواره جزو صنوفی هستند که بیشتر در معرض آسیب‌های اقتصادی قرار دارند بیشتر از بقیه مشاغل با بحران روبه‌رو می‌شوند. در چنین شرایطی باید فکری اندیشید تا در روزهای پایانی سال که بهترین فصل خرید کتاب و محصولات فرهنگی و عیدی دادن است فعالیت کتابفروشان با مشکل روبه‌رو نشود.
وی در ادامه گفت: پیشنهاد من این است در این روزها که توصیه می‌شود مردم حتی‌المقدور از خانه‌های خود بیرون نیایند و برای جلوگیری از شیوع این ویروس
سازکاری توسط صنف کتابفروشان و ناشران تعریف شود تا به صورت چرخشی کتابفروشی‌ها در ساعت‌های محدودی فروشگاه خودشان را باز کنند و با رعایت تمامی شرایط ایمنی و بهداشتی اقدام به فروش محصولات خود کنند. وی در ادامه گفت: راهکار دیگری که در این شرایط می‌تواند کتابفروشان را از بحران اقتصادی خارج کند رو آوردن به فروش اینترنتی است. بسیاری از ناشران و کتابفروشی‌ها فروشگاه اینترنتی دارند و مردم می‌توانند در این روزها که مجبور هستند در خانه قرنطینه باشند با خرید کتاب به صورت آنلاین اوقات فراغت خود را با خواندن کتاب بگذرانند. وی با اشاره به اینکه بسیاری از اهالی فرهنگ و ناشران و کتابفروشان شرایط سختی را برای امرار زندگی دارند گفت: امیدوارم دولت در این زمینه همراه کاسب‌ها باشد. بسیاری از کسب و کارها به دلیل بی‌رونقی بازار نمی‌توانند اقساط بانکی وام‌ها و مالیات‌ها و دفاتر مالیاتی را تسویه کنند. دولت و بانک‌ها باید در این شرایط در کنار مردم باشند و با مهلت‌های چند ماهه اجازه بدهند بعد از پایان یافتن بحران شیوع ویروس کرونا کسب و کارها خودشان را بازیابی کنند. وی در پایان افزود: ضمن اینکه دولت باید به کسب و کارهایی که بیشترین آسیب را از تعطیلی‌ها برده‌اند تسهیلاتی را بدهد تا بتوانند شرایط سخت را پشت سر بگذارند. این روزها روزهای همدلی است و نباید اجازه بدهیم که یک ویروس شاکله جامعه را دچار گسست کند.
تعطیلی سینمای مستند
بسیاری از اهالی سینما و سینمای مستند نیز در این روزها با مشکلات مشابهی روبه‌رو هستند. فعالیت‌های کاری و برگزاری رویدادها و آیین‌های رونمایی و فروش محصولات با مشکلات جدی روبه‌رو شده است.
فرزاد فره‌وشی کارگردان سینمای مستند در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه صمت با اشاره به مشکلات پیش آمده گفت: ما به خاطر نوع کارمان مجبوریم در سه شاخه مختلف فعالیت کنیم. یعنی پیش تولید، تولید و برگزاری مراسم رونمایی. به این دلیل که ما پخش‌کننده برای آثار مستند نداریم و پخش کننده‌ها تمایلی برای اکران فیلم مستند ندارند مجبور هستیم که این کارها را خودمان انجام دهیم که بتوانیم کارهایمان را به فروش برسانیم.
وی در ادامه گفت: بخش مهمی از این ارائه و تامین هزینه‌ها در مراسم رونمایی اتفاق می‌افتد. ما از چند ماه گذشته سالنی را گرفتیم که بتوانیم آثارمان را برای سه ماهه چهارم سال ارائه کنیم که با وجود اتفاق‌هایی که افتاد و شیوع ویروس کرونا برنامه را لغو کردیم. این در حالی است که ما نمی‌دانیم که در سال جدید می‌توانیم این برنامه را برگزار کنیم یا نه چون زمان‌های بدون استفاده بعد از نوروز زیاد داریم و تا پایان فروردین به دلیل سفرهای نوروزی امکان برگزاری مراسم‌ها و رونمایی‌ها وجود ندارد. این در حالی است که در سال آینده بلافاصله بعد از عید نوروز وارد ماه مبارک رمضان می‌شویم که در آن ماه هم کمتر مردم در چنین رویدادهایی شرکت می‌کنند و بعد از آن هم وارد فصل گرما و تعطیلات تابستانی خواهیم شد. فره‌وشی در ادامه گفت: این در حالی است که ما پیش تولید کارهایی که در سال جدید قرار بود آغاز کنیم را تعطیل کردیم و نشست‌ها و کار اداری آن را کنسل کردیم. تولیدهایمان را متوقف کردیم و می‌توان گفت ۶ ماه از سال جدید را بیکار خواهیم بود. این باعث می‌شود در سال جدید دچار مشکلات جدی بشویم چرا که این اتفاق امکان فعالیت را از ما گرفته است. ما حتی نمی‌دانیم در سال آینده می‌توانیم در زمان‌های مناسب سالن اجاره کنیم برای مراسم‌هایمان یا نه. وی در پاسخ به این پرسش که چه راهکاری برای برون رفت از این بحران در کسب و کار سینمای مستند وجود دارد گفت: من راهکار خاصی برای جبران این اتفاق‌ها به ذهنم نمی‌رسد. چرا که شغل ما یک اجتماع خواهد بود که حداقل ۱۰ تا ۱۵ نفر برای یک فیلمبرداری در صحنه حضور دارند. به عنوان مثال گریمور ارتباط نزدیک صورت به صورت با بقیه دارد و از لحاظ بهداشتی امکان خطر انتقال ویروس وجود دارد. یا صدابرداری که باید میکروفن وصل کند فاصله نزدیک دارد. من هنوز به هیچ راهکاری نرسیدم که چطور می‌توان در این روزها که گویا تا خرداد سال آینده ادامه دارد کار کرد که آسیبی به کسی وارد نشود. از طرفی هم کار ما در بخش‌هایی که در فضای باز انجام می‌شود رعایت کردن مسائل بهداشتی تقریبا غیر ممکن است چرا که شرایط استاندارد نیست.
این مستند ساز در ادامه افزود: من فکر می‌کنم برای سال آینده باید برای گذارن زندگی فکر دیگری بکنیم چرا که این بحران امکان فعالیت را به ما نمی‌دهد. باید امیدوار باشیم که هر چه زودتر این بحران تمام شود تا بتوانیم به زندگی و کار و حرفه عادی خود بازگردیم.
وی در پایان افزود: ما این روزها با مشکل دیگری نیز روبه‌رو هستیم که به خاطر نبود پخش‌کننده مجبور هستیم خودمان کارهای فروش محصولات را انجام دهیم. مثلا با سایت‌های فروش اینترنتی مذاکره کنیم یا با مراکز فروش محصولات فرهنگی صحبت کنیم تا بتوانیم محصولاتمان را در آنجا به فروش بذاریم در حالی که این جزو وظایف یک کارگردان یا یک تهیه‌کننده نیست ولی در این شرایط مجبور هستیم خودمان این موضوع‌ها را پیگیری کنیم.
اجازه نمی‌دهیم گروه‌های نمایشی ضرر کنند
گروه‌های نمایشی این روزها بیشترین آسیب را از تعطیلی فعالیت‌هایشان می‌بینند. آنها ماه‌ها تمرین می‌کنند تا بتوانند اثرشان را روی صحنه ببرند. اما با تعطیلی سالن‌های نمایش و ترافیک قراردادها در سال آینده امکان اجرای آنها در فرصت دیگر وجود ندارد. با این حال برخی از مراکز فرهنگی و نمایشی همچون کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان امیدوار هستند با راهکارهایی امکان ضرردهی گروه‌های نمایشی را کم کنند. مدیر مرکز تئاتر و تئاتر عروسکی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تاکید کرد: اجازه نمی‌دهیم گروه‌هایی که نمایش‌هایشان به دلیل پیشگیری از گسترش ویروس کرونا تعطیل شده است، ضرر کنند.
امیر مشهدی عباس درباره وضعیت اجرای گروه‌هایی که نمایش‌هایشان در اسفند به دلیل گسترش ویروس کرونا تعطیل شده است، به ایسنا گفت: احتمال دارد برخی از این گروه‌ها نتوانند بعد از عید به اجرای آثار خود ادامه دهند، زیرا برنامه‌ریزی آنان برای اجرا در اسفند امسال بوده و برای بعد از عید پروژه‌های دیگری دارند.
او ادامه داد: البته حق این گروه‌هاست که اجرای خود را به طور کامل انجام بدهند. بنابراین اگر خودشان تمایل داشته باشند، می‌توانند به اجرای آثار خود بعد از تعطیلات عید ادامه بدهند و اگر چنین امکانی نداشتند، مبلغ قرارداد آنان به طور کامل پرداخت خواهد شد و نمی‌گذاریم ضرر کنند. این مدیر هنری افزود: قرار بود این اجراها تا ۲۳ اسفند ادامه داشته باشد و در مجموع حدود ۱۶ یا ۱۷ اجرای گروه‌ها منتفی شده است که مبلغ آن پرداخت خواهد شد. مشهدی عباس اضافه کرد: تغییر برنامه برای ما دشوار خواهد بود، با این حال وضعیتی است که پیش آمده و همه ما برای جبران آن باید همکاری کنیم. بنابراین اگر گروهی بتواند بعد از عید به اجرای خود ادامه بدهد، مشکلی نخواهد داشت. او درباره زمان آغاز به کار برنامه‌های کانون در سال آینده گفت: اگر همه چیز به روال عادی برگردد و سلامتی افراد تضمین شود، آمادگی داریم نیمه دوم فروردین‌ماه برنامه‌های نمایشی و سینمایی خود را آغاز کنیم و پیش‌بینی ما این است که جدول برنامه‌های‌مان در سال آینده تغییراتی ناچیز داشته باشد. در هر حال هیچ گروهی حذف نخواهد شد و همه اجراها انجام می‌شود.
امیر مشهدی‌عباس خاطرنشان کرد: درحال‌حاضر با اینکه اجرای نمایش‌ها تعطیل شده ولی کادر اداری کانون فعال است و برنامه‌ریزی‌های لازم را پیش می‌برد، هرچند همه گرفتاری کرونایی داریم. سه نمایش «کلوچه دارچینی» به کارگردانی مریم کاظمی، «آرزوهای یک موش کور» کار وحید نفر و «هفت خوان کودکان» به کارگردانی حسین مزینانی در حال اجرا بود که اجرای هر سه نمایش متوقف شده است. همچنین قرار بود نمایش «قصه حاجی فیروز و ننه سرما» کار جواد انصافی اسفندماه در این مرکز به صحنه برود که به دلیل پیشگیری از گسترش ویروس کرونا، این اجرا به فروردین‌ماه موکول شد.
سخن پایانی….
به نظر می‌رسد در این روزها تنها چیزی که می‌تواند کشور را بار دیگر در مقابل یک رخداد بزرگ و تلخ ایمن کند همدلی و همراهی مردم و مسئولان است. اهالی فرهنگ و هنر با اقتصاد ضعیفی که دارند روزهای سخت و پرالتهابی را پشت سر می‌گذارند و چشم امیدشان به این است که دولت پس از بهبود شرایط در کنار آنها باشد و از خسارت‌هایی که به آنها در این روزها وارد شده است صیانت کند.
نظری وجود ندارد